Aslında bu soruya kesin bir yanıt vermek zor gibi. Malum, büyükşehir belediyelerinde çoğunlukla birbirine sınırdaş birçok ilçe bulunuyor. İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyükşehirlerde iki ilçe sınırını tek bir cadde ayırıyor. Üsküdar-Kadıköy, Altındağ-Çankaya, Bornova-Konak gibi...
Zira bizim merak ettiğimiz husus büyük metropollerden ziyade Anadolu illerindeki ilçeler. Bakalım, Anadolu'da birbirine çok yakın olmasına karşın, farklı ilçeler olarak varlığını sürdüren yerleşim birimlerimiz nerelermiş.
Abana ve Bozkurt
Haritaya baktığımızda birbirine en yakın ilçeler arasında ilk göze çarpanlar Kastamonu'ya bağlı Abana ve Bozkurt ilçelerini oluyor. Bozkurt'un 2018 yılındaki toplam nüfusu köyler dâhil 9.920 iken, deniz kıyısındaki komşusu Abana'nın nüfusu 4.248'de kalıyor. İki ilçemiz arasındaki mesafe karayoluyla 3 kilometre. İki ilçe her ne kadar yakın olsa da, yerleşim yerlerinin henüz bitişmiş olduğu söylenemez. Arada ufak da olsa bir boşluk göze çarpıyor.
Beşikdüzü ve Vakfıkebir
Bir diğer örnek yine Karadeniz bölgesinden geliyor. Trabzon ilinin en batıdaki ilçeleri Beşikdüzü ve komşusu Vakfıkebir, aralarındaki 4 kilometrelik mesafeyle yine birbirine en yakın ilçeler olarak listemize giriyor. Vakfıkebir ilçesinin 2018 yılı köyler dâhil toplam nüfusu 28.209 iken Beşikdüzü 22.630'da kalıyor. İki ilçe arasındaki yerleşim Çamlıksahil ve Körez mahalleleri arasında seyrekleşse de neredeyse kopmaksızın sürüyor.
Piraziz ve Gülyalı
Karadeniz bölgesinden devam ediyoruz. Kıyıya paralel olarak uzanan dağlar nedeniyle büyüme alanı kısıtlı olan Karadeniz şehirlerinde bu tür örneklerin fazla olmasına şaşmamalı.
Yukarıdaki iki örneğimizde sözkonusu ilçeler aynı il sınırları içinde yer alıyordu. Bu örneğimizse biraz daha ilginç. Birbirlerine uzaklıkları 5.5 kilometre olan yerleşim yerlerimizden Gülyalı ilçesi Ordu iline; Piraziz ise Giresun iline bağlı.
Piraziz ilçesinin 2018 nüfusunun 14.659 olduğu görülürken, Gülyalı 8.904'lük nüfusuyla aynı zamanda Ordu ilinin en küçük ilçesi olma özelliğini taşıyor. Özellikle Ordu-Giresun (OGU) Havalimanı'nın hizmete girmesiyle her iki ilçenin de nüfus artış hızlarının bir ivme kazandığı biliniyor.
Haritamızı incelediğimizde aradaki bölgenin havalimanı arazisi ve yeşil alanlardan oluştuğunu görüyoruz. Bölge arazisinin ekonomik değeri yüksek fındık bahçeleriyle kaplı olmasından ve havalimanı nedeniyle getirilen yapılaşma kısıtlamalarından dolayı da iki ilçe arasındaki boşluğun yakın zamanda kapanacağı tahmin edilmiyor.
Derepazarı ve İyidere
Karadeniz bölgesi bu yazı için iyi bir örnek kaynağı oldu. Bu kez birbirine yakınlıklarıyla dikkat çeken diğer iki ilçemiz Rize'ye bağlı Derepazarı ve İyidere ilçeleri. Karadeniz kıyısında, ünlü sahil yolu üzerinde yer alan ilçelerin merkezleri arasında yaklaşık 6 kilometre var.
Haritamızı incelediğimizde her iki ilçenin Karadeniz'e özgü dağınık köy yapılaşması özelliğini gösterdiğini gözlemliyoruz. İyidere'nin 2018 yılı nüfusu 9.809; Derepazarı'nın 9.365 olarak kaydedilse de yapılaşmanın dağınıklığı ve seyrekliği nedeniyle uydu görüntülerinde bir ilçe merkezi izlenimi oluşmuyor. Bölgenin göç sorunu ve arazi elverişsizliği nedeniyle de iki ilçe arasındaki 5.6 kilometrelik mesafenin yakın gelecekte kapanması ve iki ilçenin bitişmesi öngörülmemekte.
Yerköy ve Çiçekdağı
Farklı illere bağlı olmasına rağmen yakın mesafede bulunan ilçelerden bir örnek daha: Yerköy ilçesi Yozgat iline bağlıyken; Çiçekdağı ilçesi Kırşehir'e ait. Aslında iki ilçenin merkezleri arasındaki mesafe yaklaşık 6 kilometre.
Fakat içinden geçen demiryolu nedeniyle Yerköy ilçesi ticaret ve iş olanaklarıyla daha fazla ön plana çıkmış ve nüfusu daha fazla artmış. Yerköy'ün 2018'de toplam nüfusu 35.561 iken Çiçekdağı'nın 14.735 olarak açıklanmış.
Yerköy ilçesi büyümesini Yerköy-Çiçekdağı ilçe sınırına doğru gerçekleştirince kaçınılmaz olarak Çiçekdağı ilçesinin Yerköy'e sınırdaş olan topraklarında yapılaşma başlamış. Yani Çiçekdağı ilçesinin nüfus artışına bağlı yapılaşma yayılımı ilçe merkezinde değil de; komşu ilçe Yerköy sınırında gerçekleşmiş.
Günümüzde Çiçekdağı ilçesinin Yenimahalle ve Fevziçakmak mahalleleri Yerköy'e bitişik durumda varlığını sürdürürken, ilçe merkezi ve diğer mahalleler Yerköy'den yaklaşık 6 kilometre uzaklıkta. Bir caddenin ayırdığı Çiçekdağı ve Yerköy ilçelerinde insanlar, sabit hatlardan karşı komşularını aramak için farklı alan kodları çevirmek durumundalar.
İkizce ve Çaybaşı
Son örneğimiz yine Karadeniz bölgesinden geliyor. Ordu iline bağlı İkizce ve Çaybaşı ilçeleri arasındaki kuş uçuşu uzaklık 4.3 kilometre olarak kaydedilse de engebeli arazi koşulları nedeniyle karayoluyla bu mesafe 8.5 kilometreye çıkıyor.
İlçeden ziyade yüksek nüfuslu bir köy yerleşimini andıran İkizce ve Çaybaşı'nın nüfusları sizi yanıltmasın. 2018 yılında İkizce'nin 16.451; Çaybaşı'nın 13.992 olsa da nüfusunun büyük bir bölümü merkezde değil köylerde yaşıyor. Arazinin engebeli olması ve nüfusun göç verme eğiliminde olması gibi nedenlerle bu ilçelerin fizikî olarak bitişmesinin imkânsız olduğunu söyleyebiliriz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder